مجموعه ها :
تفسیر موضوعی قرآنفقه قرآنی
آفریدگار و آفریده
ولایت و حکومت
اندیشه و تمدن
اسلام و ادیان الهی
احکام و معرفت اعمال
اخلاق اسلامی در قرآن
عنوان ها :
حکمت روزههم پای با خلق الله به سوی بیت الله
معرفت حج
خمس و زکات و سهم سادات
وصیّت و ارث
حج، عبادتِ حرکت
تقیٌه در اسلام
بلوغ
نماز پرواز به آسمان معرفت الله
احکام و معرفت اعمال | ۱۳۹۳/۳/۲۳ ۱۶:۳۰:۰۰ |
«نماز» كه براى پرواز بهآسمان معرفت الله] است، مهمترين فريضهى فرعى ربانى- پس از اصول عقايد- در تمامى شرايع الهى بوده و هست، و واجبى است همگانى كه بههيچوجه و در هيچ حال از هيچ مكلفى- بهجز زنان در حال حيض و نفاس- ساقط نيست.
«نماز» كه برحسب فرمودهى پيامبر بزرگوار صلى الله عليه و آله و سلم معراج مؤمن و عمود دين است، از نظر ظاهر و باطن و مقدمات و شرايطش برجستهترين، زيبندهترين، شايستهترين و بايستهترين بندگى در محضر خدا است كه اگر آنگونه كه شايسته و در توان مكلفان است انجام گردد بهتنهايى از تمامى بدىها و زشتىهاى عقيدتى و عملى جلوگيرى مىكند كه « إنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحشاءِ وَ الْمُنْكَرِ » (سورهى عنكبوت، آيهى 45) محققاً نماز از فحشا و منكر باز مىدارد.
و جاى بسى شكر است كه حضرت اقدس الهى به، بندگان سراپا قصور و تقصير نه تنها اجازه داده بلكه واجب فرموده كه دستكم شبانهروزى پنجمرتبه بهاين معراج و عمود دين عروج كرده و شرفياب محضر اقدس حضرتش گردند.
«نماز» داراى اركانى معنوى و معرفتى، و ظاهرى است، ظاهريش همين اركان پنجگانهى: نيت- تكبيرةالاحرام- ركوع- دو سجده و قيام قبل از ركوع است كه همهى ما شكل ظاهريش را شناختهايم كه مؤمنان مىتوانند بهوسيلهى همين نماز خود را بهمحضر حضرت اقدس الهى نزديك و نزديكتر سازند؛
و امّا اركان معرفتيش اين است كه نخست بدانى تو كه هستى؟ و سپس آگاه شوى در برابر كه هستى؟ و در نهايت براى چه بدين معراج رهسپار شدهاى؟
«تو» ناچيزى بودى كه بدينگونه چيزت كرده، بايد بدانى او خالق كل هستى و هستى بخش همهى هستىها و كمالات هستىها است، عطاكننده و بخشايندهى همهى شايدها و بايدهاست، و اين «تو» در برابر «او» اكنون بهسپاس و عرض نياز برخاستهاى، كه او هرگز بهتو و عبادت تو هيچگونه نيازى نداشته و ندارد، و اين تويى كه سراپا نيازى و تنها بايد بهدرگاه او عرض سپاس و نياز كنى، و او از ناسپاسى و نافرمانى تو هرگز زيانى نمىبيند، بلكه اين تويى كه با ناسپاسيت غرق در ژرفاى پستى و ناچيزى وامانده و بيچاره مىشوى.
بنابراين بندگى خداى تعالى كه تبلور والايش در نماز است، خود لازمهى جدايىناپذير بنده بودنِ تو، و خدا بودنِ اوست، كه بههيچوجه گسستنى نيست.
خداى متعال در پنج زمان بس حساس اين چهرهى بس زيباى حساس بندگى را بر توى مكلف واجب فرموده، كه صبحگاهان بهنخستين فريضهى پنجگانهى «نماز صبح» آغاز كنى، و تا نيمه شب تا هنگام خواب با انجام آخرين فريضهى پنجگانه «نماز عشا» چشم فروبندى.
در شايستگى و يا بايستگى جدا كردن نمازهاى ظهر و عصر، و مغرب و عشا از ديدگاه قرآن و روايات جاى انكار يا ترديد نيست، جز آنكه براى معذوران و يا بىحالان يا مانندشان اجازهى جمع بين آنها داده شده است، و تنها نامهاى ظهر و عصر و مغرب و عشاء- كه نمىتوان بىحساب اين جدايى را ناديده گرفت- از ادلهى ربانى در مرز وجوبِ فاصلههايى ميان اين نمازهاست.
صبحگاه- بههنگام طلوع فجر صادق- كه بايسته يا شايسته است از خواب ناز ديده برگشايى، پيش از هر كار بايستى دو ركعت نماز صبح را بجاى آورى، و هنگام ظهر كه در ژرفاى سرگرمى بهكارهاى روز مرهى زندگى هستى، بايد همهچيز و همهكس را پشت سر نهاده و رو بهمعراج نماز آورى، و بههنگام عصر نيز- كه هنوز كارهايت ناتمام است و تو مىخواهى پس از مختصرى استراحت شروع بهاتمام آنها كنى ابتداً بايستى همين عمل را تكرار كنى و نمازى بنام نماز عصر اقامه نمايى، و هم چنين در آغاز شب نماز مغرب را و تا نيمهى شب نماز عشا را كه در اين پنج وقت حساس كه اركان اوقات شب و روز است اين ركن اصلى ايمان را در همين اوقات ركنى انجام دهى، تا ركن هستيت با نور ياد خدا مستحكمتر و روشنتر گردد، و روشنى بخش همهى كارهاى زندگيت باشد، تا در انجام وظايف زندگى از خدا و دستورات او غافل نمانى كه « ألا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ » (سورهى رعد، آيهى 28) « هان تنها بهياد خدا دلها آرام مىگيرند » و از كارهاى ناهنجار دورى مىجويند.
آه! چه دلنشين است براى دلباختگان حضرت سبحان كه با گفتن «إيّاكَ نَعْبُدُ وَ إيّاكَ نَسْتَعينُ» كه براستى و صافيش در برابر حضرت اقدس الهى اظهار و اعتراف دارند، كه هرگز لذتى براى اهل معرفت بهتر و والاتر از اين نيست، و چه عزتى بالاتر از اين كه برمبناى همين اعتراف والا و بهعنوان نخستين نمونهى صدقش بهركوع روى، و چون تنها ركوع در «معراج مؤمن» بسنده نيست بايستى خود را پس از برخاستن بهخاك افكنى، كه اين «سجده» ظاهر و باطنش والاترين چهرهى بندگى، خضوع و خشوع است.
اگر ما معنى و مقصود از نماز را مىدانستيم هرگز از حالت نماز برون نمىشديم:
«خوشا آنان كه دايم در نمازند» و اكنون كه شرائط زندگى چنان فرصت هميشگى دايمالصلاة بودن را بهما نمىدهد، شايسته است حالت معنوى نماز را شبانه روز- و در تمامى كارها و حالات گوناگون خود- حفظ كنيم، كه دستكم خاصيت «تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَر» اين است كه نماز ما را از تمامى بدىها و زشتىها نگه دارد و بهتمامى اعمال ما در كّل شؤون زندگى جنبهى ربانى و الهى بخشد كه در صورت احراز اين مقام هم يقيناً ثواب كسانى كه دائم در نمازند براى چنين شخصى منظور مىگردد، انشاءاللَّه.
والسلام علی عباد الله الصالحین
برداشتی از رساله توضیح المسائل نوین
خادم القرآن آیت الله العظمی دکتر صادقی تهرانی
حکمت روزه
احکام و معرفت اعمال | ۱۳۹۳/۳/۲۳ ۱۶:۳۰:۰۰ |يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِن قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ بقره - 183
هان اي كساني كه ايمان آورديد! روزه بر شما نوشته شده است، همان گونه كه بر كساني پيش از شما نيز نوشته شده بود. شايد پرهيزگاري كنيد.
به طور مختصر روزه در تأمين تندرستى انسان و بر سلامتى روحى او، و ايجاد رأفت و مهربانى به حل مشكلات تنگدستان، و اطلاع از اوضاع و احساس فقر و ناچيزى كه در قيامت سراغ انسان مىآيد، و ممارست در بازدارى نفس از محرمات، و رويارويى با شيطانهاى درونى و برونى، نقش زيربنايى دارد، و اين حكمتها همگى در روزه موجود است.
هم پای با خلق الله به سوی بیت الله
احکام و معرفت اعمال | ۱۳۹۳/۳/۲۳ ۱۶:۳۰:۰۰ |حچ حرکتی است هم‌پای با خلق‌الله به سوی بیت‌الله و بیت‌الناس: خانۀ خدا و مردم، به حکم خدا، برای خدا و به مصلحت مردم، نمونه‌ای است از تمامی حرکات شایسته به سوی خدا که زندگی‌ساز است و مردم پرداز. مناسک حج گرایشی است پی‌گیر با نیت و تصمیم به سوی معنی و عمل، و گزارشی است از همۀ اسلام.
معرفت حج
احکام و معرفت اعمال | ۱۳۹۳/۳/۲۳ ۱۶:۳۰:۰۰ |تو ای که هیچ نبودی و اکنون هم هیچی، آنچه به دروغ به خود بسته‌ای رها کن، ای هیچ، از بودنِ خیالیِ دروغین بگریز، و به هست و هستی بیکران در آویز. تو که خدایت به فطرت و فکرتِ خدا خواهی و خدا راهی و خداشناسی آفرید، این تو! پول شده‌ای، شکم و شهوت گشته‌ای، تو – ی دیگر شده‌ای، از تو –ی انسان و توی انسان پوک و تهی گشته‌ای، که هر معنای بی‌معنای غیرانسانی و دروغین را به خود بسته‌ای، تو با این غُل‌های گران و بستگی‌های بیکران نتوانی راه خدائی را پیش گیری.
خمس و زکات و سهم سادات
احکام و معرفت اعمال | ۱۳۹۳/۳/۲۳ ۱۶:۳۰:۰۰ |خمس و زكات، هر دو از مالياتهاى مستقيماند، كه خمس برحسب يك آيه و زكات نيز برمبناى حدود سى آيه به تمامى درآمدها تعلّق دارد. و چنانكه سيّد بودن درگرفتن خمس شرط نيست، سيّد نبودن هم در زكات مدخليّتى ندارد.و اصولًا سيادتْ در حقِّ مالى هرگز دخالتى ندارد، بلكه بهشرط دارا بودنِ مقامِ معنوى، اين برترى موجود است، زيرا «إنَّ أكْرَمَكُمْ عِنْدَاللَّهِ أتقاكُم»
وصیّت و ارث
احکام و معرفت اعمال | ۱۳۹۳/۳/۲۳ ۱۶:۳۰:۰۰ |وصيت كه به معنىِ سفارشِ مالى براى بعد از مرگتان مىباشد، خود دنبالهاى است از وظايف اقتصادى در زندگى شما نسبت به كسانى كه نفقهخوار شمايند و يا بالاخره بايد به آنها كمك كنيد.اصولًا «وصيت» و سفارش مالى، بر صاحبان مال احياناً واجب است كه «كُتِبَ عَلَيْكُمْ اذا حَضَرَ احَدَكُمُالْمَوْتُ إنْ تَرَكَ خَيْراًالْوَصِيَّةُ لِلْوالِدَيْنِ وَالْأقْرَبينَ بِالْمَعرُوفِ حَقّاً عَلَىالْمُتَّقينَ»